Türkiye personel vefatlarında Avrupa birincisi

Kadıköy Söğütlüçeşme tren istasyonunda, paklık yaparken elindeki sopa yüksek tansiyonlu kabloya temas eden personel elektrik akımına kapıldı. Bu yaşanan olay Türkiye’nin personel kazalarındaki makus karnesini akla getirdi. AB’nin resmi istatistik kurumu Eurosat ve SGK’nın verilerine nazaran en fazla personel ölümlerinin yaşandığı ülke Türkiye. Dünya’da iş kazalarını önlemek için yapılan düzenlemeler ve alınan tedbirlere karşın iş kazalarının sayısı ile hayatını kaybedenlerin sayısı artıyor. Avrupa Birliği’nin (AB) resmi istatistik ofisi Eurostat ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bilgilerine nazaran Türkiye iş kazalarında en fazla insanın hayatını kaybettiği ülkeler sıralamasında birinci.

Avrupa’da, geçirdiği iş kazasını takiben bir yıl içinde hayatını yitiren kişinin vefatı bu kategoride bedellendiriliyor. İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) raporuna göre Türkiye’de 2022 yılında iş kazalarında en az 1843 kişi hayatını kaybederken 2023 yılının ilk üç ayında da en az 463 emekçi hayatını kaybetti. 

Tren camını temizleyen emekçiyi elektrik çarptı

Kadıköy Söğütlüçeşme tren istasyonunda, paklık yaparken elindeki sopa yüksek tansiyonlu kabloya temas eden personel elektrik akımına kapıldı. Yaralanan emekçi hastaneye kaldırıldı. Edinilen bilgiye nazaran, Söğütlüçeşme YHT istasyonunda İbrahim K. isimli emekçi, trenin ön camını temizlerken elindeki sopanın yüksek tansiyon sınırının geçtiği kabloya temas etti.

İşçi yaralandı

Elektrik akımına kapılan personel yaralandı. Durumun bildirilmesi üzerine olay yerine sıhhat takımları sevk edildi. Yapılan birinci müdahalenin akabinde personel hastaneye kaldırılarak tedavi altına alındı. Olayla ilgili inceleme başlatıldı.

Tarım, inşaat, hizmet ve sanayi sektörleri

İSİG’in raporuna nazaran 2022 yılındaki iş kazası ölümlerinin yoğunlaştığı (953 personel ölümü) üç işkolu bulunuyor. “Güvencesiz çalışma”nın hakim olduğu inşaat, tarım ve nakliyecilik. Uzun çalışma saatleri, ağır çalışma, sigortasız çalışma ve her türlü kuralsızlığın hakim olduğu bu işkollarında sendikal örgütlenme yok üzere ya da zayıf ve belirli mesleklerde öbekleniyor.

İnşaatlarda dış cephe iskele, çatı, asansör boşluğu vb. yüksekten düşmeler ölümlerin yarıdan fazlasını oluştururken öbür iki temel neden ise ezilme/göçük ile elektrik çarpmaları.

Diğer yandan bilhassa mevsimlik tarım emekçilerinin çalıştıkları bölgelere ya da tarlaya seyahati sırasında uygun olmayan ulaşım araçlarının kullanılması, eskiyen traktörler, işçilerin barınma-dinlenme-temizlik alanlarının yetersizliği, kene ısırmaları vb. ölümlerin temel nedenlerini oluşturuyor.

İş güvenliğinde yeni düzenleme şart

Türkiye, İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) konusunda istenilen düzeyde değil. Uzmanlara nazaran, en kıymetli hususların başında gelen İSG’de yeni düzenlemeler yapılmalı ve bilinçlendirme faaliyetleri artırılmalı.

‘İşyerlerinde her vakit güvenlik ve sıhhat öncelik olmalı’ diyen İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta, “İş hayatında en değerli mevzuların başında İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) geliyor. Araştırmalara nazaran iş kazalarının yüzde 98’i, meslek hastalıklarının yüzde 99’u önlenebilirken, gerekli tedbirler alınmadığı için her yıl iş kazaları ve meslek hastalıklarından ötürü birçok kayıp yaşanıyor. Türkiye, İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) konusunda şimdi istenilen düzeyde değil. Bunun için yeni düzenlemeler ve bilinçlendirme faaliyetleri yapılmalı” dedi.

İş güvenliğinde plan hiçbir şey planlama her şeydir

2001 yılında Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 28 Nisan “Dünya İş Sıhhati ve Güvenliği Günü” olarak ilan edildi. Her yılın mayıs ayında ise İş Sıhhati ve Güvenliği haftası olarak kutlanıyor. Bu yıl 4-10 Mayıs ortasında kutlanacak.  

İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta İş Sıhhati ve Güvenliği haftasına yönelik yaptığı açıklamada şunları söyledi; “İş Sıhhati ve Güvenliği haftası dolayısıyla ülkemizde yaşanan maden kazaları yahut sarsıntı yangın ve patlamalar ve sel felaketlerini düşünecek olduğumuzda planlamaların ne kadar değerli olduğunu anlayabiliyoruz. Plan hiçbir şey planlama her şeydir. Bu noktada da hayati bir bahis olan beşere dokuna İş güvenliği konusu hem patron hem emekçi açısından daha da kıymet kazanıyor. Bu maden kazalarında ve sarsıntılarda yaşana can kayıpları ile maalesef yaşadık gördük ve acı çektik. Tam olarak bu yüzden; İş kazaları nedeniyle yaşanan vefatlar yahut sakatlanmaların önüne geçmek için nedeniyle 2012 yılında çıkarılan 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği kanunu hazırlanmıştır.”

Tüm düzenlemeler hayata geçmeli

6331 sayılı maddede uygulamaya geçmeyen tüm kararların uygulanmaya başlanması gerektiğine vurgu yapan Şebnem Akman Balta, “Bazı değişiklikler sunulabilir öncelikle iş güvenliği uzmanlığı, işyeri hekimliği ve başka sıhhat çalışanına ait kavramlar güncellenmeli tabip bulundurma yerine dsp dediğimiz yani öteki sıhhat işçisinin vazife alması ve gerekirse iş yerlerinde psikolog dayanağı verilmesi üzere bilhassa odaklanma dikkat çalışması veya empati yeteneğini arttırıcı motive edici çalışmalar hadise değerlendirmeleri planlanmalı her eğitim düzeyine nazaran bu dersler hazırlanmalı. İSG ile ilgili kesinlikle çalışma ve toplumsal güvenlik bakanlığı tarafında ulusal siyasetlerin oluşturulması, alınan kararların ise uygulanabilen kararlar olmasına itina göstermemiz gerekir. İşyerlerinde kontrolün haber verilmeden yapılması ve mutlaka İş güvenliği uzmanı tarafından doldurulan teklif ve tespit defterlerin online sisteme çekilmesi gerekmektedir ki bakanlık tüm olumlu olumsuz hazırlanan defterleri anında görebilsin Düzeltmeler iş yerlerine makul vakitler verilmesi ve kazalanma riski olan yerlerin gerekirse devlet dayanağıyla yer değiştirmeye katkıda bulunması sağlanmalıdır” diye konuştu.

İş kazalarının ve ölümlerin azalması için yapılması gerekenler!

İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı Şebnem Akman Balta iş güvenliği ile ilgili yapılması gerekenleri şu formda sıraladı:

• İş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçilebilmesi için üretim ve hizmet süreçlerinde “önce insan, evvel sıhhat, evvel personel güvenliği” anlayışı yerleştirilmeli, İSG tedbir ve uygulamalarına öncelik verilmelidir. Yapılacak tüm düzenlemelerde işyerlerinde İSG’ninsağlanmasında asıl sorumluluğun patronda olduğu gerçeğinden uzaklaşılmamalıdır.

• Pandemi sonrası yeni Dünya nizamı olarak HİBRİT Çalışma modelinin yasal düzenleme ile bir çerçeveye oturtulması gerekmektedir. Meskende yaşanan kazalanmalara karşı patronu de koruyan emekçiyi de koruyan sorumluluk noktaları belirlenmeli. Araftakonu bırakılmamalı.

• Uygulamada çocuk işçiliğin önüne geçilmeli, çocuk personeller örgün eğitime yönlendirilmelidir.

• Kadınlara ve bayan emeğine yönelik tüm olumsuz uygulamalar kaldırılmalı; eşit işe eşit fiyat uygulanmalı, istihdamda fırsat eşitliği sağlanmalıdır.

• İSİG ile ilgili düzenlemeler ve uygulamalar, bölüm, çalışan sayısı vb. hiçbir ayrım olmaksızın bütün işyerlerini ve tüm çalışanları kapsamalıdır. 

• Sigortasız emekçi çalıştırma önlenmeli, kayıt dışı çalışmaların önüne geçmek için müfettişlerin alana çıkması gerekmektedir. Denetimlerin patlayıcı husus boya ve dokumacılık fabrikalarında daha fazla yapılması sağlanmalı. İstifleme makinelerin kimlikleri sistemli dosyalanmalı ve tüm aygıtların teknik aletin periyodik denetimleri 3 yahut 6 aylık mühletlerle denetlenmeli. İnşaat bölümü çalışma şartları tarım dalında ki çalışma şartları iyileştirilmelidir. 

• İş kazalarının büyük çoğunluğunun küçük ölçekli işyerlerinde olduğu yadsınamaz bir durumdur. Çalışan temsilcilerinin iş teminatları sendika temsilciliği ile eş seviyeye getirilmelidir.

• İşyerlerinde İSG’nin sağlanması bir grup işidir. Bu grupta tabipler, teknik, mühendisler, işçi, sıhhat çalışanı,diyetisyen, ergonomist, psikolog vb. işçi yer almalıdır. İş güvenliği uzmanları, işyeri doktorları ve öbür sıhhat çalışanları üzere vazife yapan tüm işçinin mesleksel bağımsızlık, yıllık müsaadeleri, çalışma süreleri,fazla mesaileri, ferdî gelişim eğitimleri vb. konular tekrar düzenlenmelidir.

• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftaki, 100’den fazla çalışanın bulunduğu sanayi işletmelerinde “tam zamanlı” İSG uzmanı çalıştırmak zarurî hale gelmelidir. 10’dan az çalışanın bulunduğu işyerlerinde İSG hizmet bedelinin karşılanmasında SGK prim dayanağı devlet tarafından karşılanmalıdır.

• Lisans sonrası İSG eğitimlerinin üniversiteler tarafından verilmeli.

• 6331 sayılı Yasa ile patronların tedbir alma yükümlülüğü İSG uzmanının YÖNLENDİRME  talimatları ile yapılacaktır diye yenide düzenlenmeli. Özellikle devletin kontrol misyonu iş müfettişleri tarafından alanda veya online takip edilmeli. Giden canlar devletin beşeri sermayesi ve sönen ocaklar ailelere yaşanan kayıplar geleceğe birçok kayıp çocuk inançsız çocuklar olarak topluma karışıyor. Sıkıntıları görmezden gelmeden kar topu büyümeden iş gücü kaybının önüne geçmeliyiz. İşyeri tabipleri ve iş güvenliği uzmanlarının yaptıkları tespitler, saptadıkları gereklilik ve teklifler yerine getirilmeden iş kazası ve meslek hastalıklarından sorumlu tutulmaları ve evraklarının askıya alınması, adaletsiz bir uygulamadır. İSG UZMANI SANIK DEĞİL ŞAHİT OLMALIDIR. İşyeri tabipleri ve iş güvenliği uzmanlarının mesleksel bağımsızlıkları ve iş garantileri korunmalıdır. Bakanlık kamusal kontrol yükümlülüklerini yerine getirmelidir.

• Yaşanan tüm  iş kazalarının, yangınların yahut patlamaların ÇSGB ile Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı yahut etraf bakanlığı üzere bakanlıkların  kazaların meydana gelmesindeki ana öge ve kusurları bulması ve kamuoyuyla paylaşması gerekir ki yine bu şekil durumlar yaşanmasın.

• Tüm çalışanlara hak ve sorumlulukları ile İş güvenliği eğitimleri  sürekli verilmeli, bu eğitimler, işin yapılış biçimini olmazsa olmaz kuralların daima hatırlatılarak yapılması sağlanmalıdır. 

• Eğitim-öğretim müfredatı, temel eğitimden başlamalı değereler eğitimi konusunda denetimlerin gerekliliği konusunda çocuk yaşta başlayan eğitimlerle topluma sorumluluk şuuru aşılanmalı.

• SGK tarafından yayımlanan İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri gerçekleri yansıtmaktan uzaktır. İşyerlerinde kaza ve meslek hastalıklarına ilişkin bilgiler bir data tabanında toplanmalı, bu bilgilerden ölçme ve kıymetlendirme gayeli yararlanılmalıdır.

• Meslek hastalıkları yalnızca tazminat konusu olarak ele alınmamalı, öncelik önlemeye verilmeli, ÖNLEMEK ÖDEMEKTEN UCUZDUR algısının işyerlerine yerleşmesi ve meslek hastalıklarının tespiti, tedavisi ve tazmini tarafındaki tüm yasal ve idari maniler kaldırılmalıdır. Beşere bedel veren inançlı işyeri motivasyonu sağlanmalıdır.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı