Yapay Zekâdan Hâkim yahut Avukat Olur Mu?

Yapay zekâ uygulamalarıyla hayatımızın her alanına girdi. Hukuk alanında da çeşitli uygulamalarla karşımıza çıkıyor ve hatta yapay zekânın hâkim ya da avukat yerine geçip geçmeyeceği tartışılıyor. Bahse ait düzenlenen ‘Yapay Zekâ ve Hukuka Etkileri’ sempozyumda konuşan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Yapay zekânın bir hâkim ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Lakin yardımcı olmak bakımından kimi içtihatlara ulaşmada katkı sağlayabilir. Ancak yargı kararlarını verme bakımından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Yapay zeka tıpkı soru iki sefer sorduğunuzda iki farklı yanıt verebiliyor. İkisi de gerçek olmayabiliyor. Şu anda zati güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu vakitte da ben tekrar insan faktörünün ele alınması gerektiğini düşünüyorum” dedi.  

İstanbul Barosu ve Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen ‘Yapay Zekâ ve Hukuka Etkileri’ sempozyumu, üniversitenin Ataşehir’deki yerleşkesinde gerçekleştirildi.  

Sempozyum; Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, İstanbul Barosu Lideri Av. Filiz Saraç, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi R. Barış Erman, İstanbul Barosu Bilişim Hukuku Komitesi Yürütme Konseyi üyeleri Av. Selin Çetin Kumkumoğlu ve Av. Umut Zorer ile Berlin Humboldt Üniversitesi’nden Prof. Dr. Luis Greco’nun yanı sıra yerli ve yabancı, alanında uzman çok sayıda hukukçuyu ağırladı.

“Hukuk Yapay Zekâ Konusunda Çok Tedirgin” 

Sempozyumda sorularımızı yanıtlayan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, yapay zekânın, insanoğlunun karşılaştığı çok değerli bir mevzu olduğunu belirterek “Özellikle hukuk bu mevzuda çok daha huzursuz. Zira hukuk sisteminin bu süreç içinde nasıl biçim alacağı ve geleceğinin ne olacağını da tartışıyoruz. Bir yandan bireyin bu vakte kadar elde ettiği kazanımlar, yapay zekâ karşısında hangi duruma gelecek? Nasıl teminatlar sağlanacak?  Hukuk topluluğu da buna nasıl adapte olacak? Bütün bunlar hukuk ve insanlığın düzenlemesi gereken ve bunun da çok sıkıntı olduğu bir gelecekte tartışmamız gereken sıkıntılar. Biz de baroyla bu tartışmaya üniversitemiz çatısı altında açıklık getirmek istedik” açıklamasını yaptı.  

“İlerde Küçük Yargılamalarda ya da İdari Para Cezalarında Kullanılabilir” 

Yapay zekânın hâkim ya da avukat yerine geçeceği tartışmalarını da anımsatan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk şunları söyledi:  “Ben bu hususa biraz duygusal yaklaşıyorum. Yapay zekânın bir hâkim ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Ancak yardımcı olmak, kimi içtihatlara ulaşmak bakımından katkı sağlayabilir. Bugün elbette bundan fayda birçok şeyde sağlanabilir. Ancak yargı kararlarını verme açısından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Yani bir kıymetler sistemi var burada ve bu pahalar sistemi içinde sizin her somut olayla bağdaşacak halde karar vermeniz lazım. O yüzden Yargıtay’ın yerine yapay zekânın konuşlandırılması diye bir şeyin şu anda kelam konusu olduğu kanaatinde değilim. Lakin küçük yargılamalarda ya da idari para cezalarında bunun dünyada örnekleri var. Yapay zekâ bizi çok sağlam sonuçlara götürmüyor. Yapay zekânın birçok yanlış kararı, yanlış uygulamaları ve yanlış sonuçları var. Yapay zekâya tıpkı soruyu iki defa sorduğunuzda iki farklı yanıt verebiliyor. İkisi de yanlışsız olmayabiliyor. Şu anda zati güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu vakitte da ben tekrar insan faktörünün ele alınması gerektiğini düşünüyorum.” 

“Değişecek, Dönüşecek ve Yoluna Öteki Bir Mecrada Devam Edecek” 

Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Mesela tıp alanı da yapay zekâdan etkilenecek. Mesela beni bir yapay zekâ ameliyat etse ben bundan ne kadar rahat olur,  bunu rahat karşılarım sorusunu sormam lazım. Tıpkı şey hukuk için de geçerli. Ben istemem. Beni bir cerrah, insan ameliyat etsin isterim. Zira orada insani faktörler devreye giriyor ve girmeli. Sizin durumunuza nazaran hareket yapıp karar alabilmeli. O yüzden yapay zekâyı çok tartışacağız ve çok büyük riskler var. Demokrasi ismine, ayrımcılık, anayasa hukuku sıkıntıları ismine riskler var. Fakat bu insanın devre dışı kalacağı manasına gelmiyor. Değişecek, dönüşecek ve yoluna öteki bir mecrada devam edecek” biçiminde konuştu.  

“Hukukta Dikkat ve Suratı Artırabilir” 

Yapay zekânın emniyetli duruma getirildiğinde hukukta yardımcı olarak kullanıldığında hukukta dikkat ve suratı artırabildiğini belirten Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Mesela bizim gençliğimizde insan hakları Avrupa Mahkemesi kararlarına ulaşmamız sorundu. Lakin artık çok rahat ulaşabiliyoruz. Doğal teknolojinin gelişmesi, hukuk da bundan yararlanacak ve olumlu gelişecek” dedi.  

“Fikri Mülkiyet Hukukunu Yine Düşünmemiz Gerekebilir”

Dr. Öğr. Üyesi R. Barış Erman, “Birinci oturumumuz Chatbotlarla ilgiliydi. Chat GPT’nin tüzel alakalara nasıl tesir ettiği, sanki bir avukatın yerini alabilir mi, avukatın yardımcısı olarak hukuksal sonuçlara, sıkıntılara tahlil getirebilir mi hususlarını tartıştık. Bundan sonraki oturumlarda da daha fazlası yargıçların yerini alabilir mi konusuna geliyoruz. Birebir vakitte bu üzere yapay zekâ uygulamaları hukukta önemli bir dönüşüm,  paradigma değişikliğine yol açabilecektir. Bunun üzerine de konuşuyoruz. Sanki hukukta yeni haklar, yeni cürümler, yeni sorumluluk çeşitleri ortaya çıkacak mıdır? Bununla ilgili bir kadro öngörülerde bulunduk. Muhtemelen de çıkacak diye varsayım ediyoruz. Bilhassa sorumluluk hukukunda, uygar hukukla ceza hukukunun yetersiz kaldığı alanlarda daha fazla objektif sorumluluğun ortaya çıktığı birtakım gelişmeler olabilir. Bunun dışında şahsî bilgilerin daha fazla kamusal alanda korunmasını sağlayabiliriz yahut fikri mülkiyet hukukunu tekrar düşünmemizi gerektiren durumlar ortaya çıkabilir” açıklamasında bulundu. 

“Robot Yargıçlar Teknik Olarak Mümkün Değil” 

Sempozyumda konuşacağı hususları açıklayan Prof. Dr. Luis Greco ise “Sunumuma birinci olarak iki tane soruyla başlayacağım. Bunlardan birincisi robot yargıçlara sanki imkân var mı? Bu bir halde teknik olarak mümkün müdür? İkinci olarak da bunu sanki istiyor muyuz? Bu istenen bir şey olacak mıdır? Birinci soruya yanıtım şu; evet mümkün olacaktır yakın gelecekte bu türlü bir şeyin üretilmesi. Lakin bunun hayata geçirilebilmesi bakımından hem türel hem de etik manada çok önemli korkularımız vardır ve münasebetiyle ikinci soruya karşılığım büyük ihtimalle hayır olacak” diye konuştu.  

“Kaybeden Tarafa da Kararın Açıklanması Lazım, Makina Bunu Yapamaz” 

Prof. Dr. Luis Greco, yapay zekanın hukukta kullanımının hudutlu olacağını şu sözlerle açıkladı:  “Burada şunu düşünmemiz lazım. Bir kişi hakkında yargıda bulunmak o kişi üzerinde bir kuvvet, güç kullanmak manasına gelir. Makinenin yani bu biçimde bir yargının tıpkı kaybeden taraf bakımından da bir meşruiyeti olması lazım. Yani ona açıklanabilmesi lazım. Neden kaybettiğini ona ikna edilebileceği bir biçimde açıklanabilmesi gerekir. Benim fikrime nazaran bir makine bunu asla yapamaz. Zira bunu yapabilmek için bir kişinin yüzüne, gözünün içine bakıp o kişinin neden kaybettiğini ona anlatabilmek gerekir. Bir makinede asla insan olamayacağı için bunu gerçekleştiremeyecektir ve hasebiyle meşruiyet temeli bu manada zayıflayacaktır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı